پارکینسون چیست و چه علائمی دارد؟

بیماری پارکینسون (PD) نوعی اختلال پیشرونده عصبی است، که بر سلول‌های عصبی تولید کننده دوپامین در مغز تاثیر می‌گذارد. دوپامین نقش مهمی در تنظیم حرکت بدن دارد و کاهش آن می‌تواند علت ایجاد بسیاری از علائم بیماری پارکینسون در فرد مبتلا باشد. علت این عارضه دقیقا مشخص نیست، اما اکثر پزشکان و متخصصان مغز و اعصاب تصور می کنند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می تواند در بروز این بیماری موثر باشد.

.

پارکینسون چیست؟

پارکینسون یک اختلال مغزی است که طی آن، فرد مبتلا به تدریج در عملکرد جسمی خود دچار اختلال میشود. پارکینسون یک بیماری پیشرونده است به مرور زمان گستره تر شده و پیشرفت میکند. علائم این بیماری در ابتدا خفیف هستند و ممکن است نادیده گرفته شوند، اما با پیشرفت بیماری، این علائم شدید تر میشوند.

پارکینسون در واقع با ایجاد اختلال در عملکرد سلول های عصبی و مغز، باعث ایجاد اختلالاتی همچون لرزش اندام، عدم تعادل، مشکل در راه رفتن و عدم هماهنگی اندام و حرکات بدن میشود.
در طی این بیماری، علائم دیگری مانند افسردگی، مشکلات خواب، اختلال در حافظه و خستگی نیز ممکن است مشاهده شوند.

پارکینسون همانند آلزایمر، از مهم ترین بیماری های دوران پیری بشمار میرود. نشانه های بیماری پارکینسون معمولا طی ۵۵ الی ۶۰ سالگی نمایان میشود. بیماری پارکینسون ممکن است زمینه ارثی داشته باشد، و یا ممکن است در اثر جهش های ژنتیکی رخ دهد.

علت بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون به دنبال از بین رفتن ماده سیاه مغز ایجاد میشود. سلول های ماده سیاه مغز وظیفه تولید ماده شیمیایی به نام دوپامین را به عهده دارند. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که پیام های عصبی را بین سلول های مغز جابجا میکند و در هماهنگی حرکات بدن نقش مهمی دارد. با از بین رفتن ماده سیاه مغز، تولید دوپامین در مغز کاهش یافته و حرکات و هماهنگی بدن دچار اختلال میشود.

علاوه بر این، پارکینسون میتواند پایانه های عصبی تولید کننده نوراپی‌نفرین را از بین ببرد. این انتقال دهنده عصبی در بسیاری از عملکرد های مهم بدن همچون کنترل ضربان قلب و فشار خون نقش دارد. بنابراین از بین رفتن این ماده شیمیایی، باعث بروز علائم غیرحرکتی پارکینسون مانند خستگی، افت فشار خون و اختلالات گوارشی میشود.

علت از بین رفتن سلول های عصبی و ایجاد پارکینسون، بطور قطعی قابل تشخیص نیست. اما بنظر میرسد که این بیماری در برخی موارد به دنبال زمینه ژنتیکی ایجاد میشود. در برخی موارد نیز تغییرات و جهش های ژنتیکی ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشند. پارکینسون همچنین ممکن است تحت تاثیر عوامل محیطی و عادات تغدیه ای نیز ایجاد شود.

علائم و نشانه های بیماری پارکینسون

علائم بیماری پارکینسون میتواند در هر فرد متفاوت باشد. این علائم در ابتدا سطحی و خفیف هستند و به مرور زمان پیشرفت میکنند. از مهم ترین علائم پارکینسون میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• لرزش اندام: لرزش اندام معمولا از دست و انگشتان شروع میشود. این لرزش در پا، بازو، فک یا سر نیز قابل مشاهده است. لرزش ناشی از پارکینسون اکثرا در مواقع استراحت اندام اتفاق میوفتد.
• سفتی اندام و سخت شدن عضلات: سفتی اندام ممکن است در بخش های مختلف بدن اتفاق بیوفتد. این انقباض ممکن است دردناک باشد و در حرکت اندام اختلال ایجاد کند.
• کندی حرکت: پارکینسون میتواند حرکت اندام را و انجام کار هایی مانند راه رفتن را وقت گیر کند. فرد مبتلا ممکن است در هنگام راه رفتن به کندی قدم بردارد و پاهای خود را روی زمین بکشد.
• اختلال در تعادل و هماهنگی: بدن فرد مبتلا به پارکینسون ممکن است خمیده شود و فرد در حفظ تعادل به مشکل برخورد کند. فرد مبتلا ممکن است در هماهنگی حرکات دچار اختلال شود و یا در هنگام راه رفتن زمین بخورد.
• تغییر در حرف زدن: فرد ممکن است در حرف زدن بیش از حد مکث کند و لحن حرف زدن او ممکن است یکنواخت شود.

عوامل ذکر شده، از رایج ترین نشانه های پارکینسون است. این بیماری ممکن است علائم دیگری را همچون افسردگی، اختلال در خواب، مشکلات گوارشی و اختلال در جویدن و پلک زدن را شامل شود.

روش تشخیص بیماری پارکینسون

درواقع هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص بیماری پارکینسون وجود ندارد. تشخیص این بیماری از طریق معاینه نورولوژیک دقیق توسط متخصص مغز و اعصاب انجام میشود. همچنین پزشک مربوطه بر اساس تجربه و سابقه پزشکی، بررسی علائم و نشانه ها، انجام آزمایش های لازم و بررسی پاسخ به داروها، بیماری پارکینسون را تشخیص میدهد.

گاهی علائم پارکینسون ممکن است با سایر اختلالات مشابه اشتباه گرفته شود‌. بسیاری از بیماری ها ممکن است علائمی مشابه با پارکینسون داشته باشند. به این منظور با انجام آزمایش های تخصصی و دارویی، پارکینسون از سایر اختلالات تفکیک داده میشود.

درمان بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون درمان قطعی ندارد، اما با مصرف برخی داروهای خاص یا اعمال جراحی، میتوان علائم این بیماری را کاهش داد و از پیشروی آن جلوگیری کرد.

درمان پارکینسون از طریق دارو

داروهای تجویز شده برای این بیماری میتوانند با افزایش غلظت دوپامین، علائم بیماری را کاهش دهند. از جمله داروهای استفاده شده برای درمان پارکینسون، داروی لوودوپا است. لودووپا به سلول های عصبی کمک میکند تا دوپامین تولید کنند. بدن میتواند با تبدیل لوودوپا به دوپامین در عقده های مغز، غلظت دوپامین را افزایش داده و نشانه های پارکینسون را کاهش دهد.

داروی لوودوپا معمولا با کاربی‌دوپا ترکیب میشود. این دارو، لوودوپا در دسترس برای انتقال به مغز را افزایش داده و همچنین عوارض جانبی لوودوپا مانند تهوع، استفراغ و فشار خون پایین را کاهش میدهد.

داروهای دیگری نیز برای بهبود پارکینسون استفاده میشوند. برای مثال آگنوسیت های دوپامین داروهایی هستند که نقش دوپامین را در مغز تقلید کرده و باعث میشوند تا سلولهای عصبی پاسخی مشابه به دوپامین را ایجاد کنند‌.

از دیگر داروهایی که ممکن است برای بهبود پارکینسون کاربرد داشته باشند میتوان به مهار کننده های MAO B، مهار کننده های COMT، آنتی کولیرژینک و آمانتادین اشاره کرد. از آنجا که پارکینسون یک بیماری پیشرونده است، مبتلایان باید در تمام طول عمر خود، زیر نظر پزشک به استفاده از داروها ادامه دهند.

درمان پارکینسون با جراحی

در برخی مبتلایان که بدن آنها به داروها واکنش مناسبی نشان نمیدهد، ممکن است از روش های مختلف جراحی استفاده شود. تحریک عمقی مغز (DBS) یکی از روش های حراجی است که برای بهبود پارکینسون بکار گرفته میشود. طی این روش، از طریق جراحی، الکترود هایی در مغز قرار داده میشوند که میتوانند با تحریک مغز، علائم حرکتی ناشی از پارکینسون را کنترل کنند.

سایر روش های درمان پارکینسون

روش های درمانی دیگری نیز وجود دارند که با تشخیص پزشک، میتوانند در بهبود علائم پارکینسون موثر باشند. روش هایی مانند فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتار درمانی، ورزش های هوازی و برخی تغییرات در سبک زندگی از جمله این روش ها هستند.

امید به زندگی در افراد مبتلا به پارکینسون

خوشبختانه پارکینسون بیماری کشنده ای نیست اما از آنجا که علائم این بیماری معمولا از ۶۰ سالگی بروز پیدا میکنند، این بیماری ممکن است در کنار سایر بیماری های فرد مبتلا دشوار تر شود. روش های درمانی و دارو های استفاده شده برای پارکینسون میتوانند در افزایش امید به زندگی فرد مبتلا نقش شایانی داشته باشند. تشخیص به موقع و هرچه سریع تر این بیماری، در کاهش و کنترل علائم پر خطر این بیماری تاثیر بسیاری دارد.

کلام آخر

بیماری پارکینسون، یک اختلال عصبی است که طی آن حرکات فرد، کار های روزمره او مانند غذا خوردن، حرف زدن، لباس پوشین و تعادل در راه رفتن از حالت عادی خارج میشود. پارکینسون درمان قطعی ندارد، اما اگر به موقع تشخیص داده شود، با بکارگیری داروهای خاص و روش های درمانی قابل بهبود است.