سندروم پای بیقرار (RLS) یک اختلال حرکتی مربوط به خواب است که با حرکات ناخوشایند و یا آزاردهنده پاها مشخص می‌شود و معمولا برای مبتلایان باعث ایجاد یک حالت عصبی و کلافه کننده می گردد. از نطر آمار سندرم پای بی قرار در ۵ تا ۱۵ درصد بزرگسالان رخ می‌دهد.
اغلب میزان شیوع سندرم پای بیقرار در زنان بیشتر از مردان است و علت آن مربوط به افزایش شیوع RLS در دوران بارداری است. البته باید توجه شود که این سندرم می‌تواند در تمام طول عمر رخ دهد و احتمال وقوع آن با افزایش سن، بیشتر می شود به همین دلیل در کودکان حدود ۵۰ درصد کمتر از بزرگسالان اتفاق می افتد.
سندروم پای بی قرار چیست؟
نام دیگر سندروم پای بیقرار بیماری ویلیس-اکبوم می باشد. این عارضه یک بیماری شایع سیستم عصبی است که مقاومت شدیدی را برای حرکت دادن پاها ایجاد می‌کند و به نخوی تاثیر مستقیمی بر خواب و کیفیت آن می گذارد چرا که معمولاً در حالت استراحت و خواب بدتر می‌شود. توجه داشته باشید که این عارضه به خودی خود درمان نمی شود و باید برای درمان به یک مرکز جامع پزشکی مراجعه نمایید زیرا بیماری سندروم پای بی قرار با گذشت زمان بدتر شده و کمبود خواب ناشی از آن، مشکلات جدی‌تری را در خانه و محل کار برای شما ایجاد خواهد کرد.
علائم سندروم پای بیقرار
علائم این اختلال در شب و هنگام دراز کشیدن در تختخواب بروز می کند. البته در برخی موارد و زمانی که بیماری تشدید می شود در هنگام نشستن نیز این علائم بروز می کنند. سندرم پای بی قرار سبب ناراحتی و استرس می شود و بر کیفیت خواب تاثیر گذاشته و با تغییرات خلقی یا خواب آلودگی در روز همراه باشد. در واقع سندروم پای بی قرار اثرات نامطلوبی بر کیفیت خواب و عملکرد های روزمره فرد دارد. افراد مبتلا به این سندرم علائمی مانند خزش حشرات بر پوست، کشیدگی، خارش و سوزش اغلب در ناحیه زیر زانو و عمق ساق احساس می کنند. در موارد شدید بازو ها نیز به این علائم دچار هستند.
حرکت دادن پا سبب تسکین آنی این علائم شده و به همین دلیل افراد مانند راه رفتن، ضربه زدن، جمع کردن، ماساژ دادن یا تکان دادن پا را تکان می دهند. علائم یاد شده معمولا در انتهای روز تشدید شده و در شب و هنگام خواب مخصوصا نیم ساعت اول رفتن به خواب به اوج خود می رسند.
علت بروز سندروم پای بی قرار چیست؟
علت اصلی بروز سندرم پای بیقرار به طور قطع مشخص نیست، اما تحقیقات نشان داده است که ژنتیک می تواند در بروز این بیماری تاثیر گذار باشد. از دیگر عواملی که باعث بروز این بیماری می شوند عبارتند از
- بیماری های مزمن از جمله کمبود آهن، بیماری پارکینسون، نارسایی کلیوی، دیابت و یا نوروپاتی عصبی.
- مصرف داروهایی مانند داروهای ضد تشنج، برخی داروهای ضد افسردگی، داروهای سرماخوردگی و حساسیت ها که حاوی آنتی هیستامین هستند.
- بارداری :برخی خانم ها در دوران بارداری به خصوص در سه ماهه آخر، می توانند دچار سندرم پای بیقرار شوند که البته یک ماه بعد از زایمان، برطرف خواهد شد.
- سبک زندگی، کمبود خواب و یا دیگر اختلالات خواب، هم چنین مصرف الکل و کافئین می توانند منجر به تحریک و یا تشدید علائم شوند.
دو روش درمان سندرم پای بیقرار
برای درمان سندرم پای بیقرار روش های درمانی متعددی وجود دارد. در وهله ی اول بهتر است پیش از درمان علت بروز این عارضه را مشخص نمود و بیماری های مرتبط با آن همچون کمبود آهن یا نوروپاتی محیطی را درمان نمود. درمان کمبود آهن با تجویز مکمل های آهن ممکن است. اگر سندرم پای بی قرار شما با هیچ بیماری دیگری مرتبط نباشدباید سبک زندگی خود را تغییر دهید.
درمان دارویی سندروم پای بیقرار
یکی از روش های کاهش علائم بیقراری در پا تجویر برخی از دارو می باشد و این داروها شامل داروهای افزایش دهنده دوپامین مغز می باشند زیرا این ماده با تاثیر بر سطح دوپامین بر پیام رسان های عصبی مغز تاثیر می گذارد. روپینیرول (Requip)، روتیگوتین (Neupro) و پارامیپکسول (Mirapex) از جمله داروهای تایید شده در درمان RLS هستند.
- داروهای موثر بر مجراهای کلسیومی؛ این درمان مانند گاباپنتین (Neurontin, Gralise)، گاباپنتین اناکاربیل (Horizant) و پراگابلین (Lyrica) بر برخی افرادتاثیر مثبت می گذارد.
- داروهای مخدر این نوع درمان علائم خفیف یا شدید سندروم پای بی قرار را تسکین می دهد؛ اما استفاده از ترامادول (Ultrum, ConZip)، کدئین، اکسیکودون ( Oxycotin, roxicodin, و غیره)، هیدرو کودن (Hysingla ER ، Zohydro ER) اعتیاد آور است.
- شل کننده عضلات و خواب آورها؛ این داروها کمک می کنند که آسان تر بخوابید؛ ولی احساس پاها را از بین نمی برند.
درمان سندروم پای بیقرار با آر تی ام اس Rtms
اگر بیمار با مصرف دارو درمان نشود ممکن است روانپزشک شما از دستگاه آر تی ام اس (rtms) برای تحریک عصب ها اقدام نماید. دستگاه آر تی ام اس جدیدترین و موثرترین روش درمانی است که برای درمان بیماری توصیه می شود.
روش های خانگی درمان سندرم پای بیقرار
همراه با روش های دارویی و درمان با دستگاه آر تی ام اس بهتر است در خانه نیز چند حرکت مثبت انجام دهید تا نتیجه درمان را زودتر مشهاده کنید. با اینکه درمان‌های خانگی به طور کامل علائم را از بین نمی‌برند اما می‌توانند به کاهش آن‌ها کمک کنند. این روش ها عبارتند از :
- مصرف کافئین، الکل و تنباکو را کاهش داده یا قطع کنید.
- برای داشتن یک برنامه منظم خواب، با ساعت خواب و بیدار‌شدن مشخص در هر روز هفته تلاش کنید.
- هر روز ورزش کنیدمانند پیاده‌روی یا شنا
- شب‌ها عضلات پا را ماساژ و یا کشش دهید.
- قبل از خواب در وان گرم غوطه‌ور شوید.
- در صورت بروز علائم از بسته‌ی آب گرم یا کمپرس سرد استفاده کنید.
- یوگا یا مدیتیشن تمرین کنید.
- می‌توانید از جوراب سندروم پای بیقرار استفاده کنید.
- هنگام برنامه‌ریزی برنامه‌هایی که نیاز به نشستن طولانی دارند، مانند مسافرت با ماشین یا هواپیما، سعی کنید آن‌ها را برای اوایل روز تنظیم کنید.
- اگر دچار کمبود آهن یا سایر مواد مغذی هستید، از پزشک یا متخصص تغذیه خود بخواهید که رژیم شما را با مصرف این مواد بهبود بخشد. . اگر کمبود مواد مغذی ندارید مصرف بی‌مورد برخی مکمل‌ها مااند کلسیم و منزیم مضر است.