اسکن هسته ای قلب یک روش پیشرفته تصویربرداری است که از تکنیک‌های هسته‌ای برای ارزیابی عملکرد قلب و شناسایی مشکلات قلبی استفاده می‌کند. این روش به‌ویژه در تشخیص بیماری‌های قلبی، ارزیابی میزان جریان خون به عضله قلب و شناسایی نواحی آسیب‌دیده یا کم‌خون در قلب بسیار موثر است. اسکن هسته‌ای قلب به‌طور خاص به پزشکان کمک می‌کند تا وضعیت سلامت قلب بیمار را با دقت بالا بررسی کنند و تصمیمات درمانی دقیق‌تری اتخاذ کنند.
این روش از مواد رادیواکتیو به همراه دوربین‌های خاصی برای تصویر برداری از قلب استفاده میشود. این تکنیک، علاوه بر فراهم کردن تصاویری با جزئیات بالا، اطلاعات حیاتی درباره میزان عملکرد عضله قلب و جریان خون به آن را نیز به‌دست میدهد. برای درک و دریافت اطلاعات بیشتر در رابطه با اسکن هسته ای قلب همراه ما باشید.
اسکن هسته ای قلب چیست ؟
متخصص قلب برای تشخیص ارزیابی و درمان بیماری های مختلف قلبی از اسکن های هسته ای استفاده می کنند. معاینات اسکن هسته‌ای فعالیت مولکولی را مشخص می‌کند. اسکن هسته ای به پزشک این امکان را میدهد تا در مراحل اولیه، بیماری را تشخیص دهد و بهترین روش درمانی را برای بیمار انتخاب نماید. در این تست یک ماده رادیو اکتیو به خون تزریق می شود و با ردگیری آن توسط دستگاه اسکن هسته ای “دوربین گاما” (Gamma Camera) در دو مرحله استراحت و هنگام فعالیت، رسیدن ماده رادیواکتیو و خون و عضلات قلب شما بررسی می شود.
اسکن هسته ای قلب در تشخیص و درمان بیماری عروق کرونر موثر عمل می‌کند، همچنین برای ارزیابی کاردیومیوپاتی و شناسایی آسیب احتمالی قلب که ناشی از شیمی درمانی یا رادیوتراپی است، استفاده میشود. همان طور که در مقدمه به آن اشاره شد در این آزمایشات از مواد رادیو اکتیوی به نام رادیوداروها یا رادیوتراکرها برای تشخیص و ارزیابی شرایط پزشکی استفاده می شود.
انواع اسکن هسته ای قلب
اسکن هسته‌ای قلب انواع مختلفی دارد که هرکدام برای اهداف خاصی در تشخیص بیماری‌های قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. مهم‌ترین انواع اسکن هسته‌ای قلب عبارتند از:
۱. اسکن پرفیوژن میوکارد
این تست، میزان جریان خون را در ماهیچه های قلب (میوکارد) اندازه گیری می‌نماید. با جذب شدن ماده ردیاب توسط بافت سالم قلب، مناطقی که خون کافی دریافت نمی کنند.
۲. اسکن (MUGA)
اسکن MUGA (اسکن حوضچه خونی قلب) میزان پمپاژ خون توسط قلب را اندازه گیری می‌کند. دو حفره پایینی قلب (بطن)، به عنوان پمپ های قلبی شناخته می‌شوند.
در چه مواردی از اسکن هسته ای قلب استفاده می شود ؟
از اسکن هسته ای قلب برای کمک به تشخیص بیماری های قلبی استفاده می‌کنند که شامل علائم زیر هستند:
- درد در قفسه سینه
- درد قفسه سینه ناشی از ورزش
- تنگی نفس
- الکتروکاردیوگرام غیرطبیعی
- برای تجسم الگوهای جریان خون به دیواره های قلب که اسکن پرفیوژن میوکارد نامیده میشود.
- برای تعیین میزان آسیب به قلب پس از سکته قلبی
- برای ارزیابی بیماری عروق کرونر
- ارزیابی حرکت قلب و دیواره های آن
- بررسی عملکرد کلی قلب با روشی به نام دروازه قلبی همراه با الکتروکاردیوگرام (ECG)
جهت تعیین وقت برای اسکن هسته ای قلب فرم زیر را تکمیل کنید تا با شما تماس گرفته شود.
اسکن هسته ای قلب چگونه انجام می شود؟
اسکن هسته ای قلب یک روش تصویربرداری است که برای ارزیابی عملکرد قلب و شناسایی مشکلات عروقی و عضله قلب استفاده میشود. این روش شامل چند مرحله است که به شرح زیر انجام میشود:
- برای انجام اسکن هسته ای، ابتدا یک ماده رادیواکتیو خاص (معمولاً تالیوم یا تکنسیوم) از طریق ورید به بدن بیمار تزریق میشود. این ماده به قلب می‌رود و به‌طور خاص در نواحی مختلف عضله قلب تجمع می‌یابد.
- پس از تزریق ماده رادیواکتیو، تصاویر اولیه از قلب بیمار در حالت استراحت گرفته میشود. این مرحله معمولاً ۲۰ تا ۴۰ دقیقه طول می‌کشد. دوربین خاصی به نام گاما کمرا برای دریافت تصاویر از قلب استفاده میشود.
- برای ارزیابی عملکرد قلب تحت فشار، بیمار یا از تردمیل استفاده می‌کند و یا دارویی دریافت می‌کند که ضربان قلب او را افزایش میدهد. هدف از این مرحله شبیه‌سازی شرایطی است که قلب در هنگام فعالیت بدنی یا استرس تجربه می‌کند.
- پس از مرحله استرس، دوباره تصویربرداری از قلب انجام میشود تا تفاوت‌های جریان خون در وضعیت استراحت و استرس مقایسه شود. این تصاویر به پزشک کمک می‌کنند تا نواحی کم‌خون یا آسیب‌دیده قلب را شناسایی کند.
مزایای اسکن هسته ای قلب
اسکن هسته ای قلب مزایای زیادی در تشخیص و ارزیابی بیماری‌های قلبی دارد. یکی از مهم‌ترین مزایا این است که این روش توانایی تصویربرداری دقیق از جریان خون به عضله قلب را دارد و می‌تواند نواحی آسیب‌دیده یا کم‌خون را شناسایی کند. این ویژگی به پزشکان کمک می‌کند تا بیماری های مربوط بهعروق کرونر، آسیب‌های قلبی و سایر مشکلات مرتبط با جریان خون را به‌طور مؤثری تشخیص دهند. همچنین، اسکن هسته ای قلب قادر است عملکرد قلب را در حالت استراحت و تحت استرس ارزیابی کند که اطلاعات مفیدی در مورد نحوه واکنش قلب به فشارهای فیزیکی فراهم می‌آورد.
دیگر مزیت اسکن هسته‌ای قلب این است که این روش غیرتهاجمی است و نیاز به جراحی یا برش ندارد. این امر باعث میشود که خطرات مرتبط با سایر روش‌های تشخیصی کاهش یابد و بیمار تجربه‌ای راحت‌تر داشته باشد. همچنین، اسکن هسته‌ای قلب می‌تواند به‌طور دقیق میزان آسیب‌های عضله قلب را پس از حمله قلبی یا جراحی قلب ارزیابی کند که به پزشکان این امکان را میدهد تا تصمیمات درمانی مناسب‌تری اتخاذ کنند.
اقدامات پیش از اسکن هسته ای قلب
- شب قبل ازانجام اسکن هسته ای قلب از نوشیدن چای، قهوه، نسکافه و مصرف شکلات خودداری کنید.
- از شب قبل از انجام اسکن هسته ای قلب مصرف داروهای فشار خون خود را قطع کنید.
- صبح روز آزمایش صبحانه سبکی میل کرده و لباس جلو باز و راحتی به تن داشته باشید.
- ضروریست که آقایان موهای قفسه سینه خود را بتراشند.
ممکن است پزشک به‌عنوان بخشی از اسکن هسته ای قلب تست ورزش هم برای شما تجویز نماید و از شما خواسته شود که روی یک تردمیل راه رفته یا روی یک دوچرخه ثابت رکاب بزنید. در طول این تست با استفاده از یک سری کابل به دستگاه‌های نوار قلب و کنترل فشارخون متصل می‌شوید. در این روش باید آن‌قدر راه رفته یا رکاب بزنید که دیگر از فرط خستگی قادر به ادامه نباشید، دچار تنگی نفس شده، یا دچار درد سینه یا پا شوید.
اگر قادر به انجام این ورزش‌ها نبودید، پزشک داروهایی برای افزایش ضربان قلبتان به شما میدهد. به این روش، تست ورزش دارویی گفته میشود. ممکن است دارو باعث شود به مدت کوتاهی احساس اضطراب، تهوع، سرگیجه یا ضعف کنید. اگر این عوارض شدید باشند، پزشک برای تسکین علائمتان داروهای دیگری به شما میدهد. قبل از پایان تست ورزش، ردیاب از طریق یک راه وریدی تزریق میشود.
اقدامات پس از اسکن هسته ای قلب
اکثر افراد می‌توانند بعد از اسکن هسته‌ای قلب به فعالیت‌های عادیشان برگردند. ماده رادیواکتیو به‌طور طبیعی از طریق ادرار یا مدفوع از بدنتان خارج میشود. پزشک به شما توصیه خواهد کرد تا برای کمک به این فرایند مقدار زیادی مایعات مصرف کنید.
- بعد از تصویر برداری یا اسکن هسته ای قلب برای شما تست ورزش انجام می دهند، چیزی که در آن شما یا روی تردمیل راه میروید یا با دوچرخه ی ایستاده برای چند دقیقه ورزش میکنید.
- زمانی که در حال ورزش هستید، فعالیت الکتریکی قلب شما با نوار قلب پایش میشود، و همچنین فشار خون شما بارها اندازه گیری میشود. زمانی که جریان خون به قلب شما به حداکثر میزان خود می رسد، به شما از طریق تزریق وریدی ماده ی رادیوترکر تزریق خواهد شد.
- پس از اینکه تست ورزش شما به پایان رسید، ممکن است از شما خواسته شود که مقداری آب بنوشید. برای دومین بار روی میز تصویر برداری قرار خواهید گرفت پس سری دوم عکس ها ثبت خواهند شد.
زمانی که تصویر برداری به پایان برسد، باید منتظر بمانید تا کارشناس تصویر برداری تصویر ها را بررسی کند تا ببیند آیا تصویر اضافه ای نیاز است یا خیر
عوارض اسکن هسته ای قلب
معمولا تصویر برداری یا اسکن هسته ای قلب در صورتی که توسط پزشک متخصص قلب و عروق و در کلینیک قلب تهران معتبری انجام شود معمولا بی خطر و بدون عوارض خواهد بود زیرا ماده رادیواکتیو بکاررفته در این روش، کاملا بی خطر و صرفا به عنوان ردیاب استفاده می شود. البته گاهی حساسیت به ماده دی پیریدامول رخ می دهد که باعث گرگرفتگی و سردرد می شود که بلافاصله با تزریق آمینوفیلین قابل برگشت است.
به این نکته توجه کنید که اسکن هسته ای قلب در خانم های باردار ممنوع است.
در دوران شیردهی، اسکن هسته ای قلب بلامانع است، اما لازم است که تا ۱۸ ساعت بعد از اسکن هسته ای، شیردهی انجام نشود.
عوارض اسکن قلب برای اطرافیان چیست ؟
این روش عوارضی برای اطرافیان ندارد ولی بهتر است کسانیکه اسکن هسته ای قلب انجام داده اند تا ۲۴ ساعت اول از مواجهه با خانم های باردار و کودکان کمتر از ۲ سال پرهیز کنند و در مورد سایر افراد حفظ فاصله ۲ متری طی ۲۴ ساعت اول مناسب و منطقی است.
تست اسکن هسته‌ای قلب چقدر طول می‌کشد؟
تست اسکن هسته‌ای قلب معمولاً بین ۲ تا ۴ ساعت طول می‌کشد. در ابتدا، ماده رادیواکتیو به بدن بیمار تزریق میشود که حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه زمان می‌برد. سپس تصویربرداری اولیه از قلب در حالت استراحت انجام میشود که این مرحله تقریباً ۲۰ تا ۴۰ دقیقه طول می‌کشد. بعد از آن، بیمار باید یا فعالیت بدنی انجام دهد (مانند راه رفتن روی تردمیل) یا دارویی دریافت کند تا ضربان قلبش افزایش یابد. این مرحله به طور معمول ۱۰ تا ۱۵ دقیقه زمان می‌برد. در نهایت، پس از ایجاد استرس، دوباره تصویربرداری انجام میشود که حدود ۲۰ تا ۴۰ دقیقه طول می‌کشد. بنابراین، مجموع زمان انجام اسکن هسته‌ای قلب معمولاً در این بازه زمانی قرار می‌گیرد
دلیل خوردن خامه یا شیر در اسکن هسته ای قلب چیست ؟
مصرف لبنیات مثل شیر کم چرب یا خامه قبل از تزریق تکنسیوم باعث چسبندگی بیشتر آن به مولکول های خون می شود. هر چه قدر ماده بی خطر تکنسیوم بیشتر به مولکول های خون بچسبد، تصویر دقبق تری از حرکت خون در عضله قلب و عروق را نمایش میدهد. با نمایش بهتر جریان خون رسانی در عروق کرونر و عضله قلب، میتوان انسداد و گرفتگی عروق را دقیق تر تشخیص داد.همچنین مصرف لبنیات علاوه بر افزایش وضوح و کیفیت تصویر اسکن، موجب دفع ماده حاجب از کیسه صفرا و کبد نیز خواهد شد.
کلام آخر
اسکن هسته ای قلب تست بسیار مهمی است و اطلاعات بسیار زیادی از وضعیت و سلامت قلب و عروق میدهد ولی تفسیر نتایج آن به تنهایی و بدون در نظر گرفتن بیمار و علایم آن درست نیست. در برخی از بیماران شاید لازم باشد در کنار اسکن هسته ای سایر آزمایشات نیز انجام شود؛ بنابراین برای گرفتن اسکن هسته ای قلب با بهترین متخصص قلب تهران در کلینیک آرام مشورت نمایید تا بیماری و مشکلتان به بهترین نحو حل و درمان شود.